Τα ασυνόδευτα παιδιά στην Ελλάδα το 1974
Την Τρίτη 17/10/ 2023, έξι τμήματα του Λυκείου Κύκκου Α’ μαζευτήκαμε στην Αίθουσα Εκδηλώσεων, για να παρακολουθήσουμε μία διάλεξη με θέμα τα «Ασυνόδευτα παιδιά στην Ελλάδα 1974». Η καλεσμένη της Επιτροπής Μνήμης Κατεχομένων, η κ. Νιόβη Κερκίδου, αναφέρθηκε σε μερικά σημαντικά γεγονότα και ύστερα μας μίλησε για τη δική της εμπειρία ως μαθήτρια αυτή την τραγική περίοδο.
Αρχικά, μας εξήγησε πως εξαιτίας της τουρκικής εισβολής, πολλά παιδιά αναγκάστηκαν να ταξιδέψουν στην Ελλάδα, για να συνεχίσουν την εκπαίδευσή τους. Τετρακόσια πένητα έξι παιδιά ηλικίας 6-17 ετών, ταξίδεψαν ασυνόδευτα στον νομό Ηλείας και ήταν σε αναδοχή από την Ιερά Μητρόπολη Ηλείας. Η Μητρόπολη κάλεσε τους πολίτες να φιλοξενήσουν παιδιά στα σπίτια τους. Αρκετά από τα παιδιά αυτά φιλοξενήθηκαν και σε δομές ανηλίκων. Ακόμα, εξήγησε πως επιθεωρητές του Υπουργείου Παιδείας της Ελλάδος επισκέπτονταν τα σχολεία, για να αντιμετωπίσουνε τυχόν τα προβλήματα που υπήρχαν στον χώρο της εκπαίδευσης, όπως ήταν η κυπριακή διάλεκτος και η εκμάθηση της γαλλικής γλώσσας. Όσο για τη δική της εμπειρία, ταξίδεψε μέσω λεωφορείου στον νομό Ηλείας με την ξαδέλφη της όπου ένιωσε πολύ ευπρόσδεκτη. Στη συνέχεια, με δάκρυα στα μάτια μάς ανέφερε πως σκεφτόταν πως παρά το γεγονός ότι οι γονείς της ήταν ζωντανοί, η ίδια κατέληξε σε ορφανοτροφείο, το οποίο ενίσχυσε για την ίδια το αίσθημα της απώλειας της οικογένειάς της.
Επιπλέον, μας περιέγραψε ένα γεγονός, το οποίο την τραυμάτισε. Τον θάνατο μιας στενής της φίλης. Τέλος, μας τόνισε πως το αίσθημα του φόβου και της ανασφάλειας που της προκάλεσε αυτό το γεγονός, την «ανάγκασε» να θέσει ως μεγαλύτερό της στόχο την επιστροφή της στην οικογένειά της. Έτσι έγραψε ένα γράμμα στη μητέρα της, λέγοντας της πως αν δεν έρθει να την πάρει από εκεί, θα πεθάνει. Η μητέρα της ανήσυχη για την ασφάλεια του παιδιού της, πήρε την κόρη της μαζί με την ξαδέλφη της στο σπίτι τους.
Με αφορμή όλα αυτά τα γεγονότα έγραψε ένα βιβλίο με τίτλο «Ευχαριστώ -Μαρτυρίες παιδιών του 1974». Σε αυτό περιλαμβάνεται το δίδαγμα/μήνυμα της δικής της μαρτυρίας, αλλά και όλες οι αφηγήσεις, τα βιώματα και οι εμπειρίες των υπολοίπων παιδιών που είχαν φιλοξενηθεί στην Ελλάδα.
Σταύρου Σιμώνη Α11
Στις 17/10/2023 ,είχα την ευκαιρία να ακούσω μια συγκινητική μαρτυρία της κύριας Νιόβη Κερκίδου της συγγραφέας του βιβλίου «Ευχαριστώ -Μαρτυρίες παιδιών του 1974».
Στις 20 Ιούλιου του ‘74 η πρώτη φάση της εισβολής ξεκίνησε και στις 14 Αυγούστου 1974 ακολούθησε η δεύτερη εισβολή του Αττίλα. Ξαφνικά τα σχολεία της ελεύθερης Κύπρου κατακλύστηκαν με χιλιάδες προσφυγόπουλα και με υποδομές που δεν μπορούσαν να καλύψουν τις ανάγκες. Στα τέλη Αυγούστου ‘74 έγινε από την Ελλάδα η πρώτη προσφορά για μετακίνηση μαθητών. Όλα τα ασυνόδευτα παιδιά πήγαν μέσω θαλάσσης στην Ελλάδα συνοδευόμενα από εκπαιδευτικούς. Αργότερα, χωρίστηκαν σε μικρότερες ομάδες με διαφορετικούς τελικούς προορισμούς σε όλη την Ελλάδα.
Τα παιδιά στο σχολείο αντιμετώπιζαν διάφορα προβλήματα (π.χ. κυπριακή διάλεκτος, εκμάθηση Γαλλικών), αλλά προσπαθούσαν να ακολουθήσουν τη διδασκαλία. Οι επίσημες πηγές αναφέρουν ότι συνολικά περίπου 2.000 μαθητές πήγαν στην Ελλάδα την περίοδο του 1974 – 1979. Ο αληθινός αριθμός είναι άγνωστος.
Η κ. Νιόβη Κερκίδου ήταν ένα από τα ασυνόδευτα παιδιά. Ήταν 8 χρονών, όταν ταξίδεψε για Αθήνα μαζί με την ξαδέλφη της. Κατέληξαν σε ένα ορφανοτροφείο στον νομό Ηλείας. Όπως ήταν φυσικό, τους έλειπε πάρα πολύ η οικογένειά τους.
Όσα παιδιά κατέληγαν σε ανάδοχες οικογένειες έχαναν σχεδόν κάθε επαφή με τα υπόλοιπα παιδιά. Μετά από 5 μήνες και μετά από τον θάνατο της Παναγιώτας, της καλύτερης της φίλης, η συγγραφέας έστειλε επιστολή στην μητέρα της ζητώντας να επιστρέψει στην Κύπρο, πράγμα που έγινε.
Παρόλες τις αντιξοότητες και την αβεβαιότητα, η Ελλάδα δέχθηκε τα ασυνόδευτα παιδιά με αγάπη και συμπόνοια. Όλοι οι καθηγητές και κυρίως ο ελληνικός πληθυσμός της κάθε περιοχής, που δέχθηκε αυτά τα παιδιά, το έκανε με πολλή χαρά. Όλοι οι Έλληνες θεωρούσαν καθήκον τους εθνικό, να καθοδηγήσουν και να βοηθήσουν αυτά τα παιδιά, τα οποία φρόντιζαν ως να ήταν δικά τους.
Το 2018 το Υπουργείο Παιδείας της Κύπρου οργάνωσε μια ομάδα που θα ταξίδευε στην Ηλεία για να παραστεί σε εκδήλωση κατά την οποία θα εκφραζόταν η ευγνωμοσύνη του Κυπριακού λαού για τα όσα πρόσφεραν το 1974 στη μαθητιώσα νεολαία του τόπου μας. Παρόλο που είχε ληφθεί πρόνοια, όπως όλοι πλέον οι ενήλικες (τα πρώην ασυνόδευτα παιδιά), να έμεναν σε ξενοδοχεία της περιοχής, εντούτοις αρκετοί που είχαν φιλοξενηθεί σε ανάδοχες οικογένειες ακύρωσαν τις κρατήσεις τους και έμειναν με τις οικογένειες που τους είχαν φιλοξενήσει 44 χρόνια πριν. Ήταν κάτι που το ζήτησαν οι ίδιες οι οικογένειες. Αυτό το γεγονός δείχνει πόσο είχαν συνδεθεί οι ελληνικές οικογένειες με αυτά τα παιδιά και υπογραμμίζουν τη διαχρονική αδελφότητα μεταξύ Ελλήνων και Κυπρίων.
Κατσούρης Ερνάν Α11
Την περασμένη Τρίτη ,17 του Οκτώβρη, φιλοξενήσαμε στο Σχολείο μας την κα Νιόβη Κερκίδου, η οποία μας μίλησε για τη δική της εμπειρία ως παιδί πρόσφυγας, που αναγκάστηκε να πάει να ζήσει σε ένα ορφανοτροφείο στην Ελλάδα.
Περίπου 2000 Κύπριοι μαθητές φιλοξενήθηκαν σε δομές ανηλίκων στην Ελλάδα. Η κυρία Νιόβη, σε ηλικία μόλις 8 χρονών, ήταν μία από τους 456 κύπριους μαθητές και μαθήτριες που εγκαταστάθηκαν στον Νομό Ηλείας. Μόλις το κομβόι των λεωφορείων εισήλθε στην Ηλεία, σε κάθε χωριό υπήρχε κοσμοσυρροή. Ήταν το δικό τους καλωσόρισμα πριν φτάσουν στον Πύργο όπου ήταν ο τελικός προορισμός τους. Η κ. Κερκίδου φιλοξενήθηκε σε δομές ανηλίκων που έμεναν ορφανά παιδιά και ένοιωσε παράξενα που βρισκόταν εκεί ενώ δεν ήταν ορφανή.
Κατά τη διάρκεια της σχολικής χρονιάς, σε όλες τις εκδηλώσεις λάμβαναν μέρος οι Κύπριοι μαθητές, όπως σε παρελάσεις Εθνικών Γιορτών, Χριστουγέννων κτλ. Πριν τον επαναπατρισμό τους για τα παιδιά που φιλοξενήθηκαν στην Ηλεία οργανώθηκε μια εκδρομή που είχε διάρκεια 3 μέρες πριν καταλήξουν στο Λιμάνι του Πειραιά για την επιστροφή. Επισκέφτηκαν μεταξύ άλλων, το Μέγα Σπήλαιο, την Αγία Λαύρα, το Μεσολόγγι, τα Ιωάννινα, το Μνημείο του Άγνωστου Στρατιώτη, την Ακρόπολή.
Κατά τη διαμονή τους το καθημερινό πρόγραμμά τους ήταν αυστηρό, καθώς μετά το σχολείο έπρεπε να διαβάσουν τα μαθήματά τους και μόνο αν είχαν χρόνο, μπορούσαν να παίξουν λίγο, προτού πάνε για ύπνο. Όσο περνούσαν οι μέρες τόσο περισσότερο είχε την ανάγκη να αναπτύξει φιλίες η κ. Νιόβη, για να μην νιώθει απελπισμένη και περιθωριοποιημένη, έτσι άρχισε να κάνει παρέα με ένα άλλο κορίτσι, την Παναγιώτα. Μέρα με τη μέρα, η κ. Νιόβη ένιωθε ακόμη πιο φοβισμένη και ανασφαλής και άρχισε να ανησυχεί για το αν θα ξαναέβλεπε τους γονείς της. Γι’ αυτό, σε ηλικία 8 χρονών έθεσε τον πρώτο στόχο στη ζωή της, ο οποίος ήταν να επιστρέψει πίσω στην Κύπρο και στους δικούς της. Οι μέρες κυλούσαν ομαλά στο ορφανοτροφείο μέχρι που η είδηση του θανάτου της Παναγιώτας έριξε ψυχολογικά την κ. Νιόβη.
Παρά τα δυσάρεστα, η κ. Νιόβη δεν τα έβαλε κάτω και παρέμεινε αφοσιωμένη στον στόχο της. Γι’ αυτό, έστειλε γράμμα στη μητέρα της στο οποίο έλεγε «Μαμά, αν δεν έρθεις να με πάρεις, θα πεθάνω!» Η μαμά της χωρίς δεύτερη σκέψη ταξίδεψε με το πλοίο μέχρι την Ελλάδα, για να πάρει την κόρη της. Παρόλο που η φιλοξενία της κυρίας Νιόβης στο ορφανοτροφείο διήρκησε πέντε μήνες, αυτές οι αναμνήσεις την στιγμάτισαν για την υπόλοιπή της ζωή.
Πρωτοπαπάς Σωτήρης Α11
